YÖNETİMDE ETİK

(ŞEFLİK SINAVINA GİRECEKLER SORUMLUDUR, MEMURLUK SINAVI KONUSU DEĞİLDİR)

YÖNETİMDE ETİK

KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU KURULMASI VE BAZI

KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI

HAKKINDA KANUN ileti5176

          Kanun Numarası           : 5176

 

Amaç ve kapsam

 

Madde 1- Bu Kanunun amacı, kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulunun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesidir.

Bu Kanun, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve bunların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan; yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul başkan ve üyeleri dahil tüm personeli kapsar.

Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar, Türk Silahlı Kuvvetleri ve yargı mensupları ve üniversiteler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz. ⁽¹⁾

Kuruluş ⁽²⁾

Madde 2- Bu Kanunda yazılı görevleri yerine getirmek üzere (…) ⁽²⁾ Kamu Görevlileri Etik Kurulu (Kurul) kurulmuştur.

Cumhurbaşkanı, bu Kanun kapsamındaki konularda her türlü kararları almak ve uygulamak üzere; ⁽²⁾

a) Bakanlık görevi yapmış olanlar arasından bir üye,

b) İl belediye başkanlığı yapmış olanlar arasından bir üye,

c) Yargıtay, Danıştay, Sayıştay üyeliği görevlerinden emekliye ayrılanlar arasından üç üye,

 d) Müsteşarlık, büyükelçilik, valilik, bağımsız ve düzenleyici kurul başkanlığı görevlerinde bulunmuş veya bu görevlerden emekliye ayrılanlar arasından üç üye,

e) Üniversitelerde rektörlük veya dekanlık görevlerinde bulunmuş öğretim üyeleri veya bunların emeklileri arasından iki üye,

f) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında en üst kademe yöneticiliği yapmış olanlar arasından bir üye,

Olmak üzere toplam onbir üyeyi biri Başkan olmak üzere seçer ve atar.

Kurul başkan veya üyeliğine atanacaklar hakkında, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrası hükmü ile ek 68 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü uygulanmaz ve bu kişiler Kurulda emekli aylıkları kesilmeksizin çalıştırılır.

            Üyelerin görev süresi dört yıldır. Süresi dolan üyeler Cumhurbaşkanınca yeniden seçilebilirler. Kurul üyelerinin görev süresi dolmadan görevlerine son verilemez. Ancak üyeler, ciddi bir hastalık veya engellilik nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şartları kaybetmeleri halinde, atandıkları usule göre süresi dolmadan görevden alınır. Üyeler, görevi kötüye kullanmaktan veya yüz kızartıcı bir suçtan mahkûm olmaları halinde ise Cumhurbaşkanı onayıyla görevden alınır. Görevden alma nedeniyle veya süresi dolmadan herhangi bir sebeple boşalan Kurul üyeliklerine bir ay içerisinde Cumhurbaşkanınca yeniden atama yapılır. Bu şekilde atanan üye, yerine atandığı üyenin görev süresini tamamlar.⁽¹⁾⁽²⁾

            Kurul, Başkanın daveti üzerine en az altı üyeyle toplanır ve üye tam sayısının salt çoğunluğunun aynı yöndeki oyu ile karar verir. Toplantı kararları ilgililere duyurulur. Kurul ayda dört defa toplanır. Kurul Başkan ve üyelerinin toplantılara katılmaları esastır. Arka arkaya üç toplantıya veya bir yıl içinde toplam on toplantıya katılmayan üyeler istifa etmiş sayılırlar.

            Kurulun sekretarya hizmetleri Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı tarafından yerine getirilir.

            Kurul Başkan ve üyelerine, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri saklı kalmak koşuluyla, fiilen görev yapılan her gün için (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz.

            Huzur hakkı ve Kurulun diğer ihtiyaçları için her yıl Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı bütçesine gerekli ödenek konulur. ⁽²⁾

            Kurulun görevleri

            Madde 3- Kurul, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini hazırlayacağı yönetmeliklerle belirlemek, etik davranış ilkelerinin ihlâl edildiği iddiasıyla re’sen veya yapılacak başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek, kamuda etik kültürünü yerleştirmek üzere çalışmalar yapmak veya yaptırmak ve bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmakla görevli ve yetkilidir.

            Kurula veya yetkili disiplin kurullarına başvuru

            Madde 4- Bu Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarında etik davranış ilkelerine aykırı uygulamalar bulunduğu iddiasıyla, en az genel müdür veya eşiti seviyedeki kamu görevlileri hakkında Kurula başvurulabilir. Hangi unvanların genel müdür eşiti sayılacağı kurum ve kuruluşların teşkilât yapısı ve yürüttükleri hizmetlerin niteliği dikkate alınarak Kurul tarafından belirlenir.

            Diğer kamu görevlilerinin, etik davranış ilkelerine aykırı uygulamaları bulunduğu iddiasıyla yapılacak başvurular, ilgili kurumların yetkili disiplin kurullarında, Kurul tarafından çıkarılan yönetmeliklerde belirlenen etik davranış ilkelerine aykırılık olup olmadığı yönünden değerlendirilir. Değerlendirme sonucu alınan karar, ilgililere ve başvuru sahibine bildirilir.

            Başvurular, 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunda belirlenen esaslara göre, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile Türkiye'de ikamet eden yabancı gerçek kişiler tarafından yapılabilir. Ancak, kamu görevlilerini karalama amacı güden, haklı bir gerekçeye dayanmayan, başvuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmamış başvurular değerlendirmeye alınmaz.

            Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış bulunan uyuşmazlıklar hakkında Kurula veya yetkili disiplin kurullarına başvuru yapılamaz. İnceleme sırasında yargı yoluna gidildiği anlaşılan başvuruların işlemi durdurulur.

            İnceleme ve araştırma

            Madde 5- Kurul, başvurular hakkındaki inceleme ve araştırmasını etik davranış ilkelerinin ihlâl edilip edilmediği çerçevesinde yürütür. Kurul, kendisine şikâyet veya ihbar yoluyla ulaşan başvurular üzerine yapacağı inceleme ve araştırmayı en geç üç ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.

            Kurul, inceleme ve araştırma sonucunu ilgililere ve Cumhurbaşkanlığı ve Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı Makamına yazılı olarak bildirir. ⁽¹⁾

            (İptal üçüncü fıkra: Anayasa Mahkemesi’nin 4/2/2010 tarihli ve E.: 2007/98, K.:2010/33 sayılı Kararı ile.) ⁽²⁾

            Bu Kanuna göre yapılan inceleme ve araştırmalar, genel hükümlere göre ceza kovuşturmasına veya tâbi oldukları personel kanunları hükümlerine göre disiplin kovuşturmasına engel teşkil etmez.

            Bilgi ve belge istenmesi

            Madde 6- Bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşları, Kurulun başvuru konusu ile ilgili olarak istediği bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar.

            Kurul, bu Kanunun kapsamındaki kuruluşlardan ve özel kuruluşlardan ilgili temsilcileri çağırıp bilgi alma yetkisine sahiptir.

            Yönetmelik ⁽³⁾

            Madde 7- Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin hususlar, Kurulca hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir. Kurul tarafından hazırlanacak yönetmelikler Cumhurbaşkanı onayı ile yürürlüğe konulur.

            Madde 8- (19.4.1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

            Madde 9- (14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

            Yürürlük

            Madde 10- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

            Yürütme

            Madde 11- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.

ETİK DERS NOTLARI

 

Yönetimde etkin tanımları ahlak, etik, ahlak felsefesi
Etik insana ne yapması ya da ne yapmamasını öneren bir dizi değerler bütünüdür.
Bu değerler dört başlık altında bulunabilirler.
Ödevler-erdemler-ilkeler-toplumun çıkarları
Etik kendi arasında , normatif etik,meta etik ve uygulamalı etik tir.
Notmatif etik, nasıl eylemde bulunulmalı, nasıl yaşamalı ya da nasıl bir insan olmalı gibi sorulara yanıt verir. Mevcut verili bir durumdan hareket ederek bu durumu analiz edip eleştirir ve burada oluşturduğu eleştiriden belli bir tarzda ahlaki olarak nitelenir.
Bireyin ahlaki bakımdan ne yapması nasıl bir kişi olması gerektiği gibi konuları ve soruları yanıtlamaya çalışır.
Meta etik(analitik yaklaşım)İnsanın düşüncesi eylemi ve dilinde ortaya çıkan ahlaki öğelerin doğası ve anlamını çözümleyen ahlaki kavramların anlamlarıyla
Uygulamalı etik, Belli özel alanlarda ortaya çıkan etik sorunlarının tartışılması için kriterler yaratma ve bu özel alanlarda bu kriterlerin insan davranışlarında uygulanması ile ilgilenir.
Etik davranışın toplumsal temelini oluşturan etkenler ise 3’ e ayrılır bunlar,
Kültür-değerler ve normlardır.
Kültür: Bir toplumun yaşayış biçimini dilini sevklerini yazınını folklorunu sanatsal etkinlerini öz olarak yaratıcı gücünü kapsamaktadır.
Değerler: bireyin yaşamasındaki farklı etmenlerden yüklediği önemdir.
Normlar: değerlerin belirli rollerle ilişkili olarak el alınmaz ve uygulanmasını oluşturur.
Etik sistemleri ise, -amaçlanan sonuç etiği, faydacılık olaraktan adlandırılır.
Sorunlara pratik bir yaklaşım etiği.
Kural etiği, bir eylemin ahlaki doğruluğu, standartlar ve yasalar tarafından belirlenir ailede, okulda iş yaşamında toplumun bir takım kurallar vardır.
Toplumsal sözleşme etiği; birey olarak toplumun genelince kabul gören ilkeler ve standartların benimsenmesi toplum halinde yaşamının getirdiği çatışmaların çözümlenmesinde yarar sağlar.
Kişisel etik, bir eylemin ahlaki doğruluğu, kişinin vicdani tarafından belirlenir.
Sosyal yaşam etiği, kişimin yaşamında uyması gereken sosyal ve ekonomik kurallardır.
Etik ilkelerinin geliştirilmesinde temel alınan yaklaşımlar ise,
—Hakkaniyet ilkesi
—İnsan hakları ilkesi
—Faydacılık ilkesi,
—Bireysellik ilkesidir.

Başlıca etik kuramları ise,
1-Sonucu ya da teoloji yaklaşımı
Ne yapmam gerekir sorusunun yanıtını arar
2-Deontolojik kuram, bir eylemin doğru mu yoksa yanlış mı olduğunu kararlaştırırken sonuçlar yerine başka faktörler dikkate alır. Dinsel inançlara dayanan kuramlar deontolojik kurallar olarak biline gelir.
3-Haklar temeline dayalı etik, bir davranışın biçimine karar verirken bireysel haklar açısından olaya bakar.
4-Erdem veya karakter temeline dayanak etik; kişilerin oynaması gereken rolleri ve bu rolleri teşvik etmesi ya da gerekli kıldığı davranış beklentileri üzerinde çalışır.
5-Sezgilere dayalı etik, doğru veya yanlış eyleme karar vermeden sezgilerin yol gösterici olduğunu ileri sürer. Kişi yaptığımı doğrulayacak bir şeyler olduğunu biliyorum diyebilecektir.
6-Kazuistik veya örnek olaya dayalı etik, ikilemelerin çözümlenmesinde belirli örnek olaylardaki gerçeklikleri bakarak gerçekleştirme yapmayı esas alır.
Meslek etiği ve etik kodlar ise,
Meslek etiği, en ayırt edici özelliği mesleği yerine getirirken kusurların, meslek çevresi dışında çok fazla tepki görmemesidir.
Mesleki etiği aynı mesleğe mensup insanların oluşturduğu birlikler-gruplar-odalar tarafından belirlenir.
Mesleki etik ilkeleri ise
1-Doğruluk
2-Yasallık
3-Yeterlik
4-Güvenirlik
5-Mesleğe balkılık
İş hayatındaki etik ilkeleri ise,
Profesyonellik-adalet-eşitlik-dürüstlük ve doğruluk-tarafsızlık-sorumluluk-insan hakları-hümanizm-bağlılık-hukukun üstünlüğü-sevgi-hoşgörü-tutumluluk-demokrasi-hak ve özgürlük
Yönetimde etik ilkeleri ise1-Hoşgörü 2-Adalet 3-Sorumluluk 4-Dürüstlük 5-Demokrasi 6-Saygıdır.

Yönetimde etik dışı davranışlar, ayrımcılık, kayırma, rüşvet, yıldırma-korkutma-sömürü(istismar)ihmal, bencillik, işkence(eziyet) yolsuzluk-yaranma(dalkavukluk)şiddet-baskı-saldırganlık-hakaret ve küfür-bedensel ve cinsel taciz-kötü alışkanlıklar-görev ve yetkinin kötüye kullanımı-dedikodu-zimmet-dogmatik davranış-yobazlık-bağnazlık